Column – Als investeren uit het zicht verdwijnt
Meer voor dividend en rente dan voor investeringen? Alarmfase rood.
Uit recente CBS cijfers blijkt dat Nederlandse bedrijven winst niet besteden aan investeringen. Ze zetten die winst in toenemende mate om in liquiditeitsopbouw (‘balansversterking’) in plaats van in kapitaalinvesteringen.
Vergeleken met 2020 gaat het zelfs om een stijging van nagenoeg €50 miljard. Mogelijke verklaringen kunnen worden gezocht in inkoop eigen aandelen, risicomijding en de impact van geopolitieke ontwikkelingen (lees: instabiliteit) op investeringsbeslissingen.
Dit beeld continueert in 2025. Intussen staat de krant vol van de noodzaak te investeren in innovatie. De ooit via de Lissabon-agenda geproclameerde 3% is 25 jaar later nog steeds een magere 2% in Nederland.
Zo gauw bedrijven méér geld uitgeven aan rente, inkoop eigen aandelen en dividend dan aan investeringen moeten alle alarmbellen afgaan. Immers, het duidt op een gebrekkige kapitaalallocatie: de verdeling van de jaarlijkse winst over (in willekeurige volgorde): (1) investeringen (2) dividend (3) inkoop eigen aandelen, (4) winstinhouding.
Twee speerpunten
Wij zien twee speerpunten die in de praktijk geringe aandacht krijgen. Ten eerste bij een dergelijk onderwaardering past een gerichte, gedoseerde en gedisciplineerde inkoop eigen aandelen. Wij zien vooral te hooi en te gras inkoop eigen aandelen, ongeacht het koersniveau. En, ten tweede, investeringen in beloftevolle trajecten voor toekomstige positieve kasstromen. Dat komt nauwelijks van de grond.
Bedrijven onthouden zich vaak van investeringen in technologie, personeel en onderzoek om kortetermijndoelen te halen, terwijl die wellicht beïnvloed worden door factoren waar het bedrijf geen invloed op heeft, zoals prijsschommelingen, golfbewegingen op de beurs of zelfs het weer. CFO’s zouden hier proactief momentum moeten pakken: kritisch kijken naar kapitaalefficiency, risicobeleid en de allocatie van ‘overbodige’ middelen. En dat vanuit een meervoudig waardeperspectief.
Kasstromen creëren, niet alleen patenten stapelen
‘Graag’ wijzen wij op een recente post van de Philips-top op LinkedIn aan. Ze waren trots dat ze weer bovenaan stonden bij het aanvragen van octrooien en patenten. Daarop volgde veel acclamatie. Wij reageerden op de Philips-post ‘dat het er toch vooral om ging die octrooien en patenten om te zetten in waarde realiserende omzetgroei en positieve kasstromen. Daarop geen enkele reactie…’
Wij voegen daar veelzeggend aan toe: “Maar… als we beseffen dat de waarde van een bedrijf samenhangt met de verwachte kasstroomontwikkeling, dan klemt dat toch. En vooral bij Philips: minder dan 5 jaar geleden stond de koers van dat bedrijf boven de 60 euro, nu onder de 25 euro… we rest our case.”
Dat gebrek aan (meervoudige) waardecreatie maakt ons tot luilekkerland voor koopjesjagers. Bekende voorbeelden van de laatste jaren: Boskalis, Hunter Douglas, Ordina, Renewi, Beter Bed Holding, VolkerWessels. En nog dit jaar: B&S Group en Just Eat Takeaway. En de lijst van nog niet zo lang geleden is nog groter (Accell, DPA, Koninklijke Ten Cate, ICT Group, etc.).
Bestuurders zijn lui geworden en focussen – vooral ‘gedwongen’ door hongerige aandeelhouders – op de korte termijn en dus de dagelijkse koers van het aandeel. Innovatie? Ze hebben er de mond van vol maar dat is dan voor hun opvolgers….
Kapitaalallocatie terug op de agenda
Dit alles pleit ervoor kapitaalallocatie hoog op de agenda van de Algemene vergadering van Aandeelhouders te zetten. En ook Commissarissen, pak uw rol en zet kapitaalallocatie en innovatie hoog op de agenda van uw vergaderingen: U staat aan de lat om de continuïteit te bevorderen. Op deze manier wordt het niks.
Het is tijd voor goede gesprekken, op de juiste plaats, op het juiste moment.
Over de auteurs
Leen Paape is emeritus hoogleraar Corporate Governance aan Nyenrode Business Universiteit, en daarnaast commissaris/toezichthouder bij een aantal organisaties.
Leo van de Voort is internationaal bestuursadviseur en partner bij Value Enhancement Ventures. Eind 2025 verschijnt van zijn hand het boek ‘Waarde is zeg maar echt mijn ding; waarderealisatie als bestuurlijke uitdaging’.
Samen publiceerden zij medio juli 2024 Gegijzeld door geld; het stockholmsyndroom van het aandeelhouderskapitalisme. Beiden verzorgen het programma Meervoudige waardecreatie: Finance aan zet bij Sijthoff Accountants Academy.
Voor redactie AW/FM/CFO: Dit artikel verscheen eerder bij onze kennispartner Sijthoff Accountants Academy.