De lerende overheidsorganisatie

Sneller en dieper leren vereist niet alleen evaluatie tijdens processen, maar ook een bredere cultuurverandering. Het versterken van ambtelijk vakmanschap – met aandacht voor ethiek, algemeen belang en tegenspraak – is een stap in de goede richting. Ook in politiek en media is een open, lerende houding nodig. Door publieke verantwoording te benaderen als een constructief-kritisch gesprek in plaats van een afrekening, kan de overheid effectiever en transparanter werken aan verbeteringen.

Deze training biedt zowel theoretische kennis als praktische handvatten voor het bevorderen van leren en innovatie binnen de overheid. De training stelt deelnemers in staat om effectief met de uitdagingen van decoupling, bureaucratie, en falen om te gaan, en tegelijkertijd de kracht van een lerende organisatie in te zetten om beleidsprocessen te verbeteren.

De training is interactief van opzet en er is ruime gelegenheid eigen casuïstiek in te brengen. Voor de training is geen speciale voorbereiding vereist. Wel wordt bij de training een literatuurlijst gegeven ten behoeve van verder verdieping.

Wat ga je leren?

• De onmisbaarheid en de rol van lerend vermogen in dynamische en complexe tijden begrijpen.
• Innovatieve beleids- en wetgevingsprocessen ontwerpen en implementeren door creativiteit, samenwerking en lerende evaluaties toe te passen.
• Effectief interdisciplinaire samenwerking en open interactie met de omgeving aanmoedigen om beter beleid en uitvoering te realiseren.
• Principes van goed openbaar bestuur en de relevante kaders zoals het Beleidskompas en de Aanwijzingen voor de regelgeving in relatie tot leren begrijpen en toepassen in de praktijk.
• Leren uit zowel successen als fouten als onderdeel van beleidsontwikkeling kunnen plaatsen, en begrijpen hoe successen kunnen worden geanalyseerd om verbeteringen door te voeren.

Wat levert het je op?
Na het volgen van deze cursus …

• Heb je inzicht in de verschillende soorten leren binnen (overheids)organisaties en de bijbehorende theoretische kaders, zoals het eerste, tweede en derde orde leren (Argyris & Schön) en het leren van fouten.
• Begrijp je het belang van een cultuur van psychologische veiligheid (Edmondson) in overheidsorganisaties en kun je dit toepassen in je eigen werkcontext.
• Herken je de werking van decoupling en bureaucratie en heb je inzicht in hoe deze mechanismen leren en innovatie binnen de overheid kunnen belemmeren.
• Heb je inzicht in de relatie tussen publieke verantwoording en leren.

Voor wie is deze cursus?
Managers, directeuren, teamleiders, beleidsmedewerkers, controllers en auditors in publieke dienst.

Aan de slag met je eigen team?
We kunnen dit programma ook in-company voor jouw team organiseren. Dat is al een goede optie bij vijf of meer deelnemers. Een in-company programma maken we op maat en is direct toepasbaar op de eigen werksituatie. Geen reistijd, waar en wanneer het jou uitkomt. Bovendien kan het financiële voordeel bij grotere groepen oplopen tot 50%.

Dag 1

Ochtend: Inleiding tot leren en leren binnen de overheid

1. Opening & kennismaking (9:00 - 9:30)
2. Wat is leren en wat is er voor nodig? (9:30 - 10:45)
• Inhoud:
• Belang van leren voor een overheid in een complexe en dynamische wereld
• Eerste, tweede en derde orde leren
• Reactief vs. Proactief leren
• Leren van fouten is essentieel, en leren van successen ook
• Leren vanuit het perspectief van publieke verantwoording
3. Leren als recoupling proces (11:00 - 12:15)
• Inhoud:
• Recoupling van beleid en uitvoering en het belang van feedbackloops en reflectie in beleidsprocessen
• Bevordering van open interactie met de omgeving voor lerende en adaptieve overheidspraktijken; interne en externe feedback

Lunchpauze (13:00 - 14:00)

Middag: Valkuilen en cultuur in leren

1. Valkuilen bij leren in de overheid (14:00 - 15:30)
• Inhoud:
• Het fenomeen decoupling en de gevaren van een scheiding tussen beleidsdocumenten en de uitvoering in de praktijk
• De impact van bureaucratie op leren in complexe omgevingen
• Het onderscheid tussen law in books vs. law in practice
2. Cultuur en gedrag in leren (15:45 - 17:00)
• Inhoud:
• Het belang van een veilige basis voor leren en het ontwikkelen van succesvolle teams
• De principes van Just Culture
• Ethiek en ethische overwegingen in lerende overheden

Afsluiting van dag 1 (17:00)

Dag 2 Toepassing van leren en innovatie in beleids- en wetgevingsprocessen

Ochtend: Innovatieve beleids- en wetgevingsprocessen

1. Opening dag 2 & Recap dag 1 (9:00 - 9:30)
2. Innovatie en creativiteit in beleidsontwikkeling (9:30 - 10:45)
• Inhoud:
• Creativiteit en innovatie binnen beleids- en wetgevingsprocessen
• Simultaan interdisciplinair ontwerpen
• Interdisciplinaire samenwerking in beleidsontwikkeling
3. Leren als formatief proces in beleidsontwikkeling (11:00 - 12:15)
• Inhoud:
• Formatieve en summatieve evaluatie
• Mentale modellen

Lunchpauze (12:15 - 13:15)

Middag: Implementatie van leren in de praktijk

1. Voorbeelden van lerend beleid (13:15 - 14:30)
• Inhoud:
• Lerend beleid in de praktijk en de toepassing in de publieke sector
2. Hoe begin je met leren in de overheid? (14:45 - 16:00)
• Inhoud:
• Energie voor verandering identificeren en coalities opbouwen met gelijkgestemden voor momentum (EC=A x B x D)
• De voorwaarden voor psychologische veiligheid creëren
• Een concreet actieplan voor het implementeren van lerende processen in de eigen organisatie
3. Afsluiting en evaluatie (16:00 - 17:00)